سه روایت از شاهدان عینی از جنایات پهلوی در ۲۱ آذر از منابع معتبر تاریخی
طبق روایت تاریخی مکتب ایرانشهری یا پانفارسیسم (پان‌ایرانیسم)،ارتش شاهنشاهی ایران در روز ۲۱ آذر ۱۳۲۵ بعد از ورود به آذربایجان،مردم این دیار را از چنگال ظلم و ستم حکومت فرقه دموکرات آذربایجان نجات داد و امنیت و ثبات را در این خطه حاکم کرد.اما سوالی که مطرح است اینه که آیا میتوان روز ۲۱ آذر ۱۳۲۵ را روز نجات آذربایجان نامید؟ برای راستی آزمایی این روایت،باید اسنادمعتبر را جستجو کرد.روایت شاهدان عینی بی طرف بهترین نمونه از اسناد تاریخی معتبر است.
یک) دکتر حمید ملازاد در کتاب "سیری در کوچه های خاطرات"در وصف وقایع ورود ارتش شاهنشاهی به آذربایجان برای مقابله با حکومت ملی آذربایجان،اینگونه مینویسند:
"روز بیست و یکم آذر ۱۳۲۵ قرار بود شماره مخصوص روزنامه آذربایجان به مناسبت سالگرد حاکمیت دموکراتها بر آذربایجان منتشر شود از سپیده دم در جلو چاپخانه روزنامه در انتظار تحویل روزنامه بودم ولی خبری نشد. با بالا آمدن آفتاب اغتشاش در گوشه و کنار شهر ظاهر شد و دسته‌های مسلح به راه افتادند هر کجا از فرقه چی و مهاجر سراغی میگرفتند دنبالش می رفتند از دم تیغ می گذراندند. در گذرگاههای شهر اجساد بیگناهانی دیده میشدند که افراد فرصت طلب بی رحمانه آنها را قتل عام کرده بودند تا ورود ارتش به تبریز فجایع زیادی روی داد خانه ها غارت گردید به ناموس مردم تجاوز شد و افراد زیادی دست از خانه و زندگی خود شستند و فرار کردند."
در ادامه مینوسد:
"تبریز بعد از غائله آذربایجان پی آمدهای حاکمیت یکساله دموکراتها را توأم با فشار پذیرا شد، در شش ماهه اول بعد از شکست دموکراتها، بگیر و به بند با شدت بیشتر آغاز گشت محیط تبریز مملو از کینه و خشم شده بود. فرماندهان ارتش فاتح با مردم مانند دشمن مغلوب رفتار میکردند با زدن انگ متجاسر، چپاول اموال مردم و تعدی به حقوق دیگران از نظر مأمورین رژیم رسمیت پیدا کرد.محمد مسعود در یکی از شماره های روزنامه مرد امروز ( خطاب به سرلشگر ضرابی فرماندار نظامی وقت تبریز نوشت آیا قالیهای گرانبهای آذربایجان هم متجاسر هستند؟ آذربایجانیهای تحقیر شده را با القاب غلام یحیی و پیشه وری زخم زبان میزدند.
در پاراگراف بعدی مینویسد:
در بهار سال ۱۳۲۶ شاه به آذربایجان ،آمد محمدرضا پهلوی بعد از جلوس بر اریکه سلطنت اولین بار بود که به آذربایجان مسافرت میکرد پس از قضیه آذربایجان استقبال از شاه در ،تبریز نقطه عطفی از احساسات مردم بر نجات آذربایجان بود، چند روز قبل از ورود شاه به تبریز فرمان عفو عمومی صادر شد و این عفو تا حد زیادی از فشار تعدی به مردم کاست با این وصف رژیم در صدور عفو عمومی عده زیادی را در آذربایجان حلق آویز کرد.
دو) دو روایت از ویلیام داگلاس (قاضی برجسته دیوان عالی آمریکا) از دو روز: 21 آذر 1324 و 21 آذر 1325
📝(منبع: کتاب سرزمین شگفت انگیز و مردمی مهربان و دوست داشتنی، نوشته ویلیام داگلاس)
📌روز اول : ۱۳۲۴/۹/۲۱ (از حکومت فرقه دموکرات آذربایجان)
🔻ویلیام داگلاس قاضی عالیمقام آمریکایی اصلاحات انجام یافته در آذربایجان بعد از به روی کارامدن فرقه دموکرات اذربایجان را را چنین شرح میدهد:
۱. تقسیم اراضی و املاک مالکین فراری و تصویب قانونی جهت تقسیم محصول زمین به نفع دهقانان.
۲. از بین بردن رشوه: پیشه‌وری رشوه دادن به مأمورین دولت را خیانت به حقوق عمومی اعلام کرد و به مرتکبین، مجازات سختی قائل شد. این قانون اثر برق آسایی داشت. بازرگانان به من گفتند که اگر شب‌ها مغازه‌هایشان باز می‌ماند، اموالشان تأمین داشت و چیزی به سرقت نمی‌رفت. اهالی اظهار می‌داشتند که برای اولین بار با اطمینان می‌توانستند شب یا روز ماشین‌هایشان را در کنار خیابان یا پس کوچه بگذارند، بدون اینکه کسی جرئت دزدیدن چرخ، چراغ و آئینه یا سایر اثاث آنرا داشته باشد، حتی اگر در ماشین باز می‌ماند.
۳. کلینک‌های بهداشتی سیاری تأسیس شده بود که از تبریز به دهات اطراف می‌رفت.
۴. قیمت اجناس مورد نیاز عمومی بطور جدی کنترل میشد و احتکار کنندگان سخت مجازات میشدند و قیمت کالاهای مورد مصرف عموم ۴۰ درصد پایین آمده بود.
۵. قانون حداقل بیکاری و حداکثر ساعات کار تصویب و بین کارفرمایان و کارگران قراردادهای دسته جمعی بسته شد.
۶. برنامه کار عمومی اجرا و قسمت اعظم خیابان‌ها و کوچه‌ها آسفالت و سنگفرش شد.
۷. برنامه تعلیمات عمومی اجرا و در دهات مدارس باز شد و دانشگاه تبریز با دو دانشکده طب و ادبیات تأسیس گردید...
📌روایت روز دوم : ۱۳۲۵/۹/۲۱ (یورش ارتش و ایادی حکومت پهلوی به آذربایجان)
🔻ویلیام داگلاس قاضی آمریکایی که خود به آذربایجان رفته بود، رفتار ارتش شاهنشاهی را با مردم آذربایجان بدینسان بیان میکند:
... وقتی ارتش ایران به آذربایجان بازگشت، وحشت برپا نمود سربازان قتل و غارت و تاراج براه انداختند. آنها هر آنچه بدستشان می‌رسید و هر چه می‌خواستند تصاحب میکردند. رفتار سربازان اشغالگر روس بسیار برازنده‌تر از اعمال وحشیانه سربازان نجات بخش ارتش شاهنشاهی بود. بطوریکه خاطره فوق العاده زشت و شومی در آذربایجان بجا گذاشت.
در آذربایجان اموال و احشام دهقانان به غارت رفت و زنان و دختران مورد تجاوز قرار گرفتند. گرچه رسالت ارتش ایران، آزادی آذربایجان بود، ولی آنها مردم را غارت کرده و پشت سر خود مرگ و نابودی بجا گذاشتند .
به دنبال ارتش، مالکین فراری باز گشتند. آنها بدریافت بهره مالکانه همان سال اکتفا نکردند ، بلکه بهره مالکانه سال قبل را نیز از دهقانان پس گرفتند و آن چنان روستائیان را غارت کردند که آنها ذخیره غذایی خود را هم از دست داده گرفتار گرسنگی شدند ...
سه) دو روایت از پروفسور محمود آخوندی (پدر علم آیین دادرسی کیفری ایران) از دو روز: 21 آذر 1324 و 21 آذر 1325
📝(منبع: کتاب نیم قرن در دادگستری، نوشته شادروان پروفسور محمود آخوندی)
📌 روز اول : ۱۳۲۴/۹/۲۱ (از حکومت فرقه دموکرات آذربایجان)
🔻الف ـ آموزش و پرورش
اگر اشتباه نکنم ۲۱ آذرماه ۱۳۲۴ بود که فرقه دموکرات حاکمیت آذربایجان را در اختیار گرفت آن زمان من در سال چهارم دبستان درس میخواندم. آموزش به زبان مادری در دبستانها آغاز شد نفهمیدم چطور در مدت بسیار کوتاهی توانستند تمامی کتابهای دوره دبستان را به زبان آذری – ترکی آذربایجانی- بنویسند چاپ کنند و در اختیار دانش آموزان قرار دهند؟ کتابها بسیار پرمحتوا و با مطالب علمی جدید و قابل فهم نگارش یافته بود این کتابها چنان از نظر کیفی و زیبایی ظاهری، گیرایی داشت که با اشتیاق فراوان و غیرقابل تصور مورد استقبال دانش آموزان آذری قرار گرفت. همگی را به وجد و سرور آورد که به زبان مادری خود آموزش می دیدند. دستیابی به آن سادگی و آسانی که میدیدند و لمس می کردند که به یک آرزوی دیرینه خود که آموزش به زبان مادری بود نایل شدند.
🔻ب ـ تأمین امنیت اجتماعی
ناگفته نگذارم که در دوره کوتاه حاکمیت فرقه دموکرات، میزان ارتکاب جرم به حداقل کاهش یافته بود. دیگر از قتل، غارت چاقوکشی ، سرقت، کلاهبرداری، خیانت در امانت، ارتشا و اختلاس خبری نبود.
🔻ج - سایر خدمات اجتماعی
راجع به فرقه دموکرات و نقش آن در عمران و آبادی منطقه و پیشرفت فرهنگ هر چه بگویم کم گفته ام در حقیقت فرقه دموکرات، با وجود فشارهای داخلی و خارجی و با نداشتن امکانات مالی در مدت کوتاهی به پیشرفت های شگرفی دست یافت. پی ریزی دانشگاه تبریز، لوله کشی آب، بنای ساختمان استانداری، بنای ساختمان دارایی و صدها عمران و آبادی دیگر به وسیلۀ آنان صورت گرفت. من معتقدم که اگر در ایران همه مدیران و مسئولان مملکتی حسن نیت داشته باشند و وابستگیها را رها کنند و در فکر خدمت به میهن و ملت باشند میتوان امیدوار شد که در مدت کوتاه به پیشرفتهای بزرگی نایل شوند.
📌روایت روز دوم : ۱۳۲۵/۹/۲۱ (یورش ارتش و ایادی حکومت پهلوی به آذربایجان)
🔻جشن کتاب سوزی
خوب به خاطر دارم زمانی که سربازان حکومتی وارد شهرستان اهر می شدند دانش آموزان را دعوت کرده بودند تا از آنان استقبال کنند و درخواست کرده بودند که هر دانش آموزی کتابهای درسی خود را به همراه بیاورد و در آن راه پیمایی بسوزاند این جشن کتاب سوزی به خاطر آن بود که از آن کتابها اثری باقی نماند گویا تاریخ تکرار می شد به یاد سوزاندن کتابهای ایران زمین بعد از حمله اعراب به ایران افتادم که ناجوانمردانه چه آثار گرانبهایی را نابود کردند.
من آن کتابهای درسی را دوست داشتم و حاضر نبودم آنها را از دست بدهم در راه پیمایی شرکت نکردم تا کتابهایم را آتش نزنم. آن کتابها هنوز هم در قفسه های کتابخانه من به یادگار باقی مانده است. هر وقت فرصتی می یابم آنها را باز میکنم و با خواندنشان اشکهای حسرت از دیدگانم جاری می شود.
این روایتات صحیح تاریخی نشان میدهد که "نمیتوان روز ۲۱ آذر ۱۳۲۵ را روز نجات آذربایجان نامید."
موضوعات دیگری که شاید دوست داشته باشید
حکومت ملی آذربایجان چیست؟
کتاب سوزانی پهلوی در آذربایجان به روایت شاهدان عینی
تعداد کشته های ۲۱ آذر توسط رژیم پهلوی از منابع معتبر
چند تصویر از حکم اعدام های ۲۱ آذر پهلوی
اتفاقات تاثیربرانگیز از قتل های پهلوی در ۲۱ آذر
جنایات پهلوی در سالهای پس از فرقه دموکرات
زندگی نامه محمد بی ریا وزیر فرهنگ حکومت ملی آذربایجان
روایت باغچه بان ار تبعیض های دوران پهلوی
صفر قهرمانیان ۳۲ سال زندانی پهلوی
نقش رضاشاه در شکست ستارخان در انقلاب مشروطه
ننگین ترین قرارداد پهلوی و لیست جنایت ها و خیانت ها
خسارت عظیم ۱۶ بیلیونی رضاشاه به ایران
قیمت اجناس در دوره پهلوی
اولین راه آهن در ایران
آیا رژیم شاه سال ۵۷ سقوط کرد
تحصیل به زبان مادری اقلیت ها در جمهوری آذربایجان
تاریخ ساده و کوتاه آذربایجان برای بچه ها
تهران را مثل تبریز خواهم کرد(امیر کبیر
از مجاهدین غافل نشویم
.
