زندگی نامه خورشید بانو ناتوان
خورشيد بانو ناتوان يكي از پر قدرت ترين شاعره هاي قرن نوزدهم آذربايجان است كه اثرات بزرگ و سترگ در پيشرفت و پيشبرد شعر و ادب آذربايجان داشته و اين گوهر رخشان و خاتون عالي مقام تمام همت عاليه خود را مصروف تعالي ادبيات و آبادي آذربايجان نموده بود.
خورشيد بانو تقريباً بيست سال رهبري انجمن ادبي «مجلس انس» را به عهده داشت و اكثر شعرهايش بلافاصله بعد از سروده شدن از طرف ده ها شاعر بزرگ و سرشناس در مقياس بي قياس مورد استقبال قرارگرفته و انواع و اقسام نظيره ها و تضمين ها برشعرهايش سروده مي شد و قاطعانه مي شود گفت كه اگر اين نظيره ها و تضمين ها روزي گردآوري گردد به نوبه خود ديوان كاملي را تشكيل مي دهند.
پدر خورشید خانم «مهمد قلی خان» حاکم قره باغ بود و مادرش «بدری جهان بیگم گنجه خانی» نوه جواد خان بود خورشید بانو در سال 1832 میلادی در 15 اگوست در شهر شاعر پرور «شوشا» به دنیا امد در میان مردم «خان قیزی» نامیده میشد خورشید بانو در سن 13 سالگی پدر خود را از دست داد و مدت کمی بعد به خاطر مسائلی مجبور شد با «خاسای خان» ( نوه چنگیز خان که یکی از اشخاص با نفوز دولت روس بود) ازدواج کند که در نتیجه این ازدواج صاحب دو فرزند یک پسر (مهدی قلی خان وفا) و یک دختر (خان بیکه) شد در سال 1866 خاسای خان خود کشی کرد که بعد از مرگ او خورشید بانو بخاطر دور ماندن از بعضی تهمت ها مردم در سال 1869 میلادی با «سید حسن اغا» ازدواج کرد در نتیجه این ازدواج نیز صاحب یک دختر و دو پسر گردید اشعار خورشید خانم را به چهار بخش عمده میتوان تقسیم کرد.
1 - اشعاری که به سبک کلاسیک نوشته شده است
2- شعر هایی که در مورد علایق خود در زندگی مخصوصا دو فرزند خود نوشته است
3- اشعاری که در مورد زیبایی های طبیعت نوشته است
4- و اشعار معاصر خورشید بانو
این شاعر بزرگ در سال 1897 میلادی یکم اکتبر وفات کرد و جنازه اورا در قبرستان عمارت آغ دامین با خاک سپردن