غار آزوخ (آزیخ)

غاز آزوخ

غار آزوخ (آزیخ) که فاصله اندکی با رود ارس دارد. یکی از اقامتگاههای دسته جمعی انسانهای پیش از تاریخ بوده است. غار آزوخ مجموعه غار بزرگی با عمق ۶۰۰ متر و با چندین اتاق و راهروهای تودرتو با عرض ۸۰۰۰ متر مربع در نزدیکی روستای آزوخ در قره باغ جمهوری آذربایجان قرار دارد. در کف این غار به ضخامتی در حدود ۱۰ الی ۱۴ متر، روی هم رفته ۱۰ لایه که در طی هزاران سال مسکون بوده اند مورد شناسایی قرار گرفته است. در لایه های مختلف این غار دهها هزار ابزار اولیه و بقایای مواد و مصالحی که ساکنان غار در دوره های مختلف با آنها سر و کار داشته اند و نیز فسیل استخوانهای حیواناتی همچون کرگدن که نسلش امروزه در این مناطق برافتاده به دست آمده است. یکی از شگفت انگیزترین یافته های غار ،آزیخ، فسیل قسمتی از فک پایین یک انسان بود که در حدود ۲۰۰ الی ۲۵۰ هزار سال پیش زندگی میکرده است که باستانی‌ترین نمونه‌های پیدا شده اندام انسانی در اوراسیا تلقی می‌گردد لازم به ذکر است اصطلاح «انسان آزوخ» به انسان ساکن در این غار گفته می‌شود

برخی نظریه‌ها و یافته‌های تازه، قدمت پایین‌ترین لایه‌های استقراری غار آزوخ در عمق ۱۴ متری کف هم‌اکنونی تاریخ آن را تا ۱٫۵۰۰٫۰۰۰ سال پیش به عقب می‌برند.(پیشنهاد میشود مقاله مربوط به قوبستان را هم بخوانید با کشف منطقه باستانی قوبستان کهن ترین رقص بشری و الت موسیقی با قدمت 15 هزار سال بنام آذربایجان ثبت شد)

چنانچه از این اشاره به غایت مختصر دریافت میشود، فرو کاستن تاریخ دیرین آذربایجان به مادها و اقوامی که پس از آنها ساکن این دیار بوده اند، غفلتی بزرگ است. غفلتی که عمداً و یا سهواً تمدنهای باشکوه گذشته این سرزمین را در غبار فراموشی پنهان می سازد. به گواه تاریخ، سرزمین

آذربایجان از دیرباز مسکن اقوامی بوده است که بسیاری از نخستین تمدنهای شناخته شده بشری را پدید آورده اند اقوامی همچون آس‌ها یا آزما کاسی ها ، کاسپی‌ها ، اورارتوها ، قوتی ها ، لولوبی ها مانناها، مادها سکاها و... که همگی به زبانهای التصاقی تکلم می نموده اند و هر یک در برهه ای از تاریخ پرفراز و نشیب این سرزمین تمدن های باشکوهی را رقم زده اند (رحمانی فر، ۱۳۸۷، صص ۳۴-۳۷)

شایان ذکر است که در برخی از منابع تاریخی از سکونت اقوامی همچون سو، تورک کی ،سورناکی، اوتی ، اودین و حتی دولتی به نام آراتتا یا ارتته در سرزمین آذربایجان یاد شده است چنانچه پروفسور یوسفوف می نویسد: اقوامی که به نامهای مختلفی همچون سو، تورک کی و لولوبی شناخته شده اند ساکنان سرزمین آراتتا بوده‌اند و احتمالا به یکی از زبانهای آلتایی تکلم می نموده اند (ر.ک خودیف، ۱۳۷۷، ص ۲۰)، وی در ادامه می افزاید: "احتمالا در ترکیب این اقوام اهالی متکلم به زبانهای قفقازی و آلتای - پروتوترک (نظر به مشابهت آراتنا - آلتای) وجود داشته اند. این مورد اقوام لولوبی و ... که به یقین از لحاظ زبانی و قومی وارثان اهالی آراتتا بوده اند نیز صادق میباشد. گفتنی است، این اقوام در روزگار ماننا خصوصیات زبانی خود را حفظ کرده بودند (همان، ص ۲۰)